Lian agrikultór sira-nia husi to’os

Liu husi ida husi agrikultór Timorense nain tolu agora dadaun kuda Ministério da Agricultura e Pescas nia fini husi variedade kualidade di’ak tanba bele fó rezultadu produsaun aas, sabór di’ak no fó benefísiu nutrisaun.

Rona diretamente husi agrikultór nain tolu kona-ba sira-nia esperiénsia kuda forerai no ai-farina kualidade di’ak ne’ebé halo mudansa ou diferensa iha sira-nia vida moris.

—-

Grupu Komunidade Habarak Fini Naroman

Fatin: Aldeia Kuluhun, Suco Fuiloro, Sub-Distritu Los Palos, Distritu Lautem
Tinan harii: 2012
Númeru membru: 14 (feto 4 no mane 10)
Ai-horis: Forerai variedade Utamua

Members from Naroman Vida CSPG followed good planting practices to maximise the yield of their Utamua peanut crop

Membru husi GKHF Naroman Vida halo tuir prátika kuda ne’ebé di’ak hodi maximiza sira-nia rezultadu produsaun forerai variedade Utamua

Chefe grupu Celestino dos Santos:

“Iha tempu uluk, ami kuda uja sistema tradisionál maibe nia rezultadu produsaun ladún di’ak. Depois de ami hetan treinamentu husi ofisiál estensaun MAP, ami muda ami nia prátika kuda no agora ami hetan rezultadu di’ak liu.”

“Ami kontente tebes ho treinamentu ne’ebé ami hetan kona-ba kuda forerai variedade Utamua tanba ami aprende kona-ba kuda ho distánsia 20 x 25cm, manutensaun ai-horis, oinsa atu halo bee dalan para evita bee lihun, no oinsa atu uja adubu matak.”

“Koileta ikus liu ami konsege hetan 25kg husi área ho luan 5 x 40m. Ami agradese tebes ba apóiu ne’ebé fó husi Estensionista sira – ida ne’e hanesan asisténsia ne’ebé bo’ot tebetebes hodi akompaña ami nia grupu.”

Celestino (right) says his group is happy with the training and support they’ve received from their extension officer

Celestino (los) haktuir katak nia grupu kontente ho treinamentu no apóiu ne’ebé hetan husi ofisiál estensaun

Grupu Komunidade Habarak Fini Caiua

Fatin: Aldeia Macadai, Suco Triloka, Sub-Distritu Baucau, Distritu Baucau
Tinan harii: 2013
Númeru membru: 10 (feto 2 no mane 8)
Ai-horis :Forerai variedade Utamua

Members of Caiua CSPG are content with the last harvest they received from their Utamua crop

Membru husi GKHF Caiua kontente ho rezultadu koileta ikus ne’ebé sira hetan husi forerai variedade Utamua

Chefe grupu Alexandre da Costa:

“Hau núdar eis chefe de suco Triloka. Hau hakarak atu organiza no involve iha grupu agrikultór atu hatudu kona-ba oinsa bele susesu iha halo to’os no oinsa bele serbisu hamutuk atu sai exemplu ba agrikultór sira seluk.”

“Ami nia grupu hahu iha tinan 2013. Primeiru ami kuda fini forerai variedade Utamua 10kg ne’ebé ami simu husi ofisiál estensaun no konsege koileta ho susesu 70kg husi área ho luan 50 m2.”

“Ami hetan akompañamentu husi Estensionista iha tempu kuda. Nia fó koñesementu di’ak ba ami kona-ba kuda no koileta forerai variedade Utamua. Antes ne’e ami kuda rasik deit ne’ebé laiha koñesementu tékniku, nune’e ami hetan rezultadu produsaun ki’ik liu.”

“Familia agrikultór iha ami nia grupu kuaze kontente ho forerai variedade Utamua tanba nia musan bo’ot no nia rezultadu produsaun di’ak liu variedade sira seluk.”

“Koileta hotu tiha ami rai nia fini para bele kuda fila-fali, balun uja ba han iha uma laran no balun ne’ebé liu ami fa’an hodi selu oan sira-nia eskola para bele prepara ami nia jerasaun foun ba futuru Timor-Leste nian.”

Veneranda Mendonça

Fatin: Aldeia Bandeira Hun, Suco Liurai, Sub-Distritu Aileu Vila, Distritu Aileu
Crops: Ai-Luka 1, 2 and 4 cassava

Veneranda tends to her Ai-Luka 1 crop in her field in Bandeira Hun aldeia, Aileu

Veneranda kee hela nia ai-farina variedade Ai-Luka 1 iha nia to’os iha Aldeia Bandeira Hun, Aileu

Agrikultór individu Veneranda Mendonça:

“Hau nia kaben ho hau kuda ona ai-farina variedade Ai-Luka 2 ho 4 dezde tinan 2006, maibe foin dadaun ne’e ami mos hahu kuda ona ai-farina moruk variedade Ai-Luka 1.”

“Hau rona kona-ba ai-farina variedade Ai-Luka husi programa Seeds of Life, ne’ebé halo hau kontente tanba hau hakarak tebes atu koko variedade foun sira ne’e.

“Wainhira kuda ai-farina, hau kuda ho kuidadu ho espasu metru-ida. Wainhira ita kuda besik malu liu maka bele hamosu kompetisaun ba nutrisaun iha rai laran no halo nia isin sai ki’ik.

“Hau kuda ai-farina uitoan deit iha hau nia to’os laran, nune’e iha tempu koileta hau rai hodi han iha uma laran duke ba fa’an. Hau nia familia sira han iha dader matabisu loroloron no iha lorokraik ami da’an no tunu.

“Bainhira deit ami nia familia sira vizita ami, ami serve sira ho ai-farina variedade ida ne’e no gosta rona saida mak sira hanoin. Hau nia familia sira gosta tebetebes ho nia sabór tanba Ai-Luka 2 ho 4 han midar los no morin wainhira kompara ho variedade lokál.”

Veneranda (second from left), her daughter and husband Fortunatu show MAF-SoL Researcher Maria Martins one of their cassava crops

Veneranda (segundu husi karuk), nia oan feto ho nia kaben Fortunato hatudu sira-nia ai-farina hun ida ba Peskizadór MAP-SoL Maria Martins

Leave a Reply

You must be logged in to post a comment.