Uma ne’ebé halo husi rezultadu kuda forerai fini: Istória husi Anina de Jesus

“Hau kontente tebes atu involve iha atividade habarak fini hamutuk ho programa Seeds of Life, tanba dezde ami hahu ida ne’e ami nia moris kuaze di’ak liu iha tempu antes,” tenik Anina de Jesus, agrikultór kuda forerai ne’ebé hela iha Suco Ritabou, Sub-Distritu Maliana, Distritu Bobonaro.

Anina hanesan chefe de grupu kontratadu ‘Aselsam’ ho membru nain neen ne’ebé kuda fini sertifikadu husi varidade Utamua ne’ebé lansa husi Ministério da Agricultura e Pescas (MAP) no fa’an ba MAP atu nune’e bele fahe fali ba produtór fini sira seluk.

anina_maliana-1

Anina de Jesus iha nia toos

Dezde Anina kuda fini husi varidade kualidade di’ak iha tinan 2008 nia konsege halo mudansa positivu barak iha nia moris.

“Husi rendimentu ne’ebé hau hetan durante tinan neen ikus husi habarak fini hanesan produtór kontratadu ho Departementu Fini MAP nian, hau konsege fó apóiu finansiál ne’ebé di’ak liu ba hau nia familia.

“Antes ne’e ami nia grupu kuda hare no forerai lokál, maibe nia rezultadu ladún di’ak, nune’e ami ladún hetan rendimentu di’ak. Agora ami kuda fali varidade Utamua, ami sempre hetan rezultadu di’ak tinan-tinan no fa’an ami nia fini ba MAP-SoL.”

Anina hanesan membru primeiru iha grupu ne’ebé kuda Utamua, ne’ebé nia kuda mesak iha to’os ho luan hektár ida. Nia kuda durante tinan neen nia laran no agora membru nain neen iha grupu ne’e mos kuda Utamua iha to’os ho luan hektár neen, ne’ebé kada membru hetan hektár ida.

“Iha tinan tolu primeiru ami fa’an ami nia rezultadu ba MAP-SoL ho folin $0.75/kg.

“Folin kontinua sa’e nafatin iha tinan hirak ikus to’o agora, ne’ebé agora ami fa’an ho folin $1.25/kg.”

“Osan ne’ebé hau hetan husi fa’an fini kuaze sufisiente ba hau no familia atu bele moris, maibe hau hakarak atu kria negósiu seluk tan para bele halo ami nia moris di’ak liu tan.”

Husi kada hektár sira bele koileta maizumenus fini forerai kilograma 600 -1000 no bele hetan maizumenus $ 800 liu husi fa’an ba MAP-SoL. Osan balun sira rai ba nesesidade grupu hanesan selu traballadór hodi ajuda sira kuda to’o koileta no mos uja ba hola kombustível tratór nian.

“Ami nia médiu rendimentu husi fa’an forerai ne’ebé koileta tinan-tinan hetan maizumenus $800-900. Maibe enkuantu udan been di’ak ami bele hetan liu husi $1,000.

“Ami rai $200 husi kada membru nia rendimentu ba nesesidade grupu nian,” tenik nia.

Husi osan ne’ebé nia hetan, Anina konsege loke negósiu ki’ik sira seluk.

anina_maliana-3

Anina loke negosiu kiik hanesan faan gasolina no gazoel hodi aumenta rendementu ba nia familia

anina_maliana-2

Anina hamrik iha nia uma oin nebe nia halo husi faan fini forerai Utamua

“Osan ne’ebé hau hetan husi fa’an fini kuaze sufisiente ba hau no familia atu bele moris, maibe hau hakarak atu kria negósiu seluk tan para bele halo ami nia moris di’ak liu tan.

“Ami kuda forerai iha tempu udan deit, nune’e iha tempu bailoro hau kria ona negósiu seluk duke la halo buat ida para bele ajuda suporta hau nia familia.”

Iha tinan haat liu ba Anina hahu fa’an gazolina no gazoel. Nia fa’an gazoel ho folin $1.50/lítru no gazolina ho folin $1.40/lítru.

Aleinde ne’e,  Anina mos loke ona kios kikoan iha nia uma, hakiak fahi no ikan hodi fa’an, no fa’an forerai sona iha eskola.

“Forerai ne’ebé hau la konsege fa’an ba MAP-SOL hau uja ba konsumi iha uma laran, sona para uja ba serimónia kulturál no fahe mos ba familia sira seluk ne’ebé hakarak atu kuda.”

Husi fa’an fini no loke negósiu ki’ik, Anina uja rendimentu ne’ebé hetan hodi sosa motor para bele uja ba to’os, halo uma ho kuartu lima, no haruka nia membru familia sira ba eskola no universidade.

“Hau kontente tebes atu sai agrikultór ne’ebé kuda forerai Utamua. Hau sei kontinua kuda ida ne’e tanba bele lori benefísiu mai hau nia moris.

1 Response » to “Uma ne’ebé halo husi rezultadu faan forerai fini: Istória husi Anina de Jesus”

  1. […] Uma ne’ebé halo husi rezultadu faan forerai fini: Istória husi Anina de Jesus […]

Leave a Reply

You must be logged in to post a comment.