Lisensa anuál kona-ba ai-horis no variedade SFNVL ba produtór fini komersiál sira

Agora tempu Produtór Fini Komersiál (PFK) rejistradu hotu-hotu iha teritóriu laran tomak atu submete sira-nia aplikasaun ba Departamentu Fini iha Ministériu da Agrikultura e Peskas (MAP) para bele hetan Lisensa Anuál hodi hala’o atividade habarak fini.

Lisensa Anuál fó sai tuir Matadalan husi Sistema Fini Nasionál ba Variedade Neebe Lansa (SFNVL) neebe aplika ba variedade hotu-hotu neebe lansa ona ofisialmente (ex. Variedade batar Sele, Noi Mutin ho Nai, variedade hare Nakroma no variedade forerai Utamua). Lisensa Anuál fó sai deit ba PFK sira neebe rejistradu ofisialmente hanesan PFK iha Departamentu Fini MAP.

Lisensa Anuál ne’e inklui informasaun importante haat maka hanesan:

© Simao Margono/Seeds of Life

Ba PFK ne’ebe hakarak produs fini komersial tenke rejistu iha MAF no prense © Simao Margono/Seeds of Life

  • típu ai-horis saida mak atu kuda (ex. batar, hare ka forerai);
  • variedade ai-horis saida mak atu kuda (ex. Sele ka Nakroma ka Utamua);
  • fatin neebe sei uja hodi produs fini; no
  • área neebe sei uja hodi habarak fini.

Wainhira hetan ona Lisensa Anuál kada PFK garantidu bele produs kuantidade espesífiku fini komersiál husi variedade neebe lansa ona husi MAP hanesan variedade forerai, hare ka batar iha époka kuda tinan 2015-16 no husu sira atu kumpri ba matadalan kontrollu kualidade sira seluk, sira bele falun no fa’an fini tuir sira-nia marka rasik no mos ho marka Fini Ba Moris.

Simão Margono, Koordenadór Kontrollu Kualidade Fini Nasionál MAP-SoL, haktuir katak aplikasaun neebe submete ba Lisensa Annual atu produs fini fasilita Ofisiál Fini MAP atu halo estimasaun ba kuantidade total husi kada típu fini sertifikadu neebe MAP sei presiza atu fornese ba PFK sira no mos atu halo inspesaun to’os neebe presiza antes fó sai Lisensa Anuál.

Simao Margono  explained to some CSPs in Oecusse on Annual Permit application © Seeds of Life

Simao Margono esplika kona-ba aplikasaun lisensa anual ba PFK sira iha Oecusse © Seeds of Life

“Lisensa Anuál ba ai-horis no variedade fasilita MAP atu fornese atendimentu kontrollu kualidade ba Produtór Fini Komersiál sira” tenik nia. “Atendimentu hirak ne’e depois sei fasilita MAP atu garante kualidade husi fini komersiál neebe lori naran ka marka Fini ba Moris husi Sistema Fini Nasionál”.

“Dadus husi lisensa hotu-hotu ajuda MAP atu halo estimasaun kona-ba kuantidade fini sertifikadu neebe sei presiza husi produtór fini komersiál sira, halo oráriu vizita supervizóriu Ofisiál Fini MAP ba PFK sira-nia to’os fini nian no halo estimasaun ba kuantidade fini komersiál neebe produs no disponível  atu responde ba total rekerimentu fini nasionál iha tinan oin mai” tenik nia.

Agora dadaun iha PFK 58 rejistradu iha MAP no PFK foun 7 submete ona sira-nia aplikasaun atu produs fini komersiál batar, forerai, no hare tuir Fini Ba Moris nia padraun de kualidade (pureza fíziku 98%, >80% jerminasaun no < 12% umidade).

“Razaun tanba sá mak sira tenke rejista mak tanba kualidade fini diretamente monitoriza husi Ofisiál Fini MAP. Depois de halo revizaun ba sira-nia aplikasaun”

“Razaun tanba sá mak sira tenke rejista mak tanba kualidade fini diretamente monitoriza husi Ofisiál Fini MAP. Depois de halo revizaun ba sira-nia aplikasaun, Ofisiál Fini sei halo inspesaun ba PFK sira-nia to’os hodi verifika karik sira prense ba rekerimentu ka lae. Depois de ida ne’e mak PFK sira foin fó sai Lisensa Anuál ba PFK sira”

Oecusse field trip-46

Ofisial Fini husi munisipiu Bobonaro no Oecusse halo inspesaun ba PFK nia toos ferorai iha Oecusse

Rekerimentu obrigatóriu ba Lisensa Anuál inklui: PFK sira neebe rejistradu ona iha MAP no kompleta ona aplikasaun Lisensa Anuál ho loloos, área neebe propoin ba habarak fini tenke izoladu husi variedade sira seluk (ida ne’e aplika deit ba batar tanba polinasaun aberta), kantaderu habarak fini iha área ida deit (labele fahe malu iha fatin oioin) no PFK tenke iha fatin armazenamentu di’ak.

“Iha ne’e halo estimasaun katak área liu husi hektár 300 mak sei kuda husi PFK sira iha époka kuda mai agora neebe espera sei produs batar, hare no forerai komersiál liu husi tonelada 365, neebe MAP planéia ona atu kompra iha tinan oin mai” tenik, Buddhi Kunwar, Asesor MAP-SoL ba Dezenvolvimentu Fini Komunidade no Komersiál.

“Aleinde fa’an ba MAP, PFK sira mos bele fa’an sira-nia fini komersiál ba loja agrikultura sira, komunidade no instituisaun lokál hanesan ONG sira ka ajénsia dezenvolvimentu sira seluk. Sira mos bele uja kualker fini neebe liu hanesan rezerva hodi kuda fila-fali iha époka bailoro.”

Iha époka kuda tinan 2014-15 foin dadaun, PFK 58 konsege produs maizumenus fini komersiál tonelada 363 husi ai-horis forerai variedade Utamua, hare variedade Nakroma no batar variedade Sele, Noi Mutin ho Nai. Para atu hadi’a habarak fini, MAP-SoL planéia ona atu estabelese PFK barak liu tan hodi produs fini komersiál barak liu tan ho kualidade di’ak.

Leave a Reply

You must be logged in to post a comment.